16 χρόνια φέτος από τότε που ο μεγάλος Μάνος Χατζιδάκις "πέταξε" στον ουρανό και μεις να αισθανόμαστε καθημερινά την απουσία του.
Θα προσπαθήσω με αυτό το αφιέρωμα να "αγγίξω" όλες τις πτυχές της προσωπικότητάς του.
Ψάχνοντας παντού και επί ημέρες κατάφερα να ...
συγκεντρώσω ένα αρκετά αξιόλογο και σπάνιο υλικό που θα μας κρατήσει συντροφιά σε αυτά τα τρία μέρη του αφιερώματος για τον Μεγάλο Ερωτικό Μάνο Χατζιδάκι
Ξεκινάω με ένα απόσπασμα από συνέντευξη που έδωσε στην Όλγα Μπακομάρου
Δεν δέχεστε τον χαρακτηρισμό πνευματική προσωπικότητα για τον εαυτό σας;
Όχι, με την έννοια που θέλετε να μου τον αποδώσετε.
Με ποια έννοια θέλω να σας τον αποδώσω; Ότι επηρεάσατε, ότι μεταδώσατε την ποιότητα σας...
Ποια ποιότητα μου; Εγώ το κέφι μου έκανα πάντα.
Και αυτό για να καταλάβουν όλοι ότι, ποιότητα δεν υπάρχει χωρίς προσωπική εσωτερική δουλειά
Όταν κάνεις το κέφι σου, αυτή είναι και η μαγεία που το κοινό θα λατρέψει. Είτε είναι στη μουσική, στο θέατρο, στο χορό. Παντού !
Στο πρώτο μέρος του αφιερώματος θα ασχοληθώ με τα πρώτα του βήματα.
Ιστορικά στοιχεία για το πως ξεκίνησε και μέχρι το 1946.
Στο δεύτερο μέρος με την περίοδο 1949 με μια διάλεξη του για το Ρεμπέτικο τραγούδι θα ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων στη συντηρητική Ελληνική αστική κοινωνία και έως το απόγευμα της 15ης Ιουνίου του 1994, που ο Μάνος Χατζιδάκις «άρχισε το ταξίδι του προς τα άστρα».
Στο τρίτο και τελευταίο μέρος, θα σας "κεράσω" μερικές συνεντέυξεις του που ξέθαψα από παλαιά περιοδικά αλλά και ραδιοφωνικές συνεντεύξεις από το προσωπικό μου αρχείο.
Βάλτε το βίντεο με τη μουσική να παίζει και ... Καλή ανάγνωση !
ΠΡΏΤΟ ΜΕΡΟΣ
Ο Μάνος Χατζιδάκις γεννήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 1925 στην Ξάνθη, μια ακριτική καπνοπαραγωγική πόλη της Ελλάδας. Ο πατέρας του, Γεώργιος Χατζιδάκις, καταγόταν από τη Μύρθιο Ρεθύμνου και ήταν δικηγόρος. Η μητέρα του, Αλίκη (Βασιλική), το γένος Αρβανιτίδου καταγόταν από την Αδριανούπολη. «Από την μητέρα μου», όπως έλεγε ο ίδιος, «κληρονόμησα όλους τους γρίφους που από παιδί μ' απασχολούν και μέχρι σήμερα κάνω προσπάθειες να τους λύσω. Χωρίς τους γρίφους της δεν θα 'μουν ποιητής...».
Από την ηλικία των τεσσάρων ετών αρχίζει τα πρώτα μαθήματα πιάνου, με δασκάλα την Αλτουνιάν, γνωστή μουσικό της Ξάνθης, αρμενικής καταγωγής. Μάθαινε επίσης, βιολί και ακορντεόν. Το 1932, η μητέρα και τα δύο παιδιά, ο Μάνος και η Μιράντα, εγκαθίστανται οριστικά στην Αθήνα και οι γονείς χωρίζουν. Το 1938 ο πατέρας του σκοτώνεται σε αεροπορικό δυστύχημα ενώ ταξίδευε για το Μιλάνο. Το γεγονός αυτό καθώς και η έναρξη του Β' Παγκοσμίου πολέμου, κατέστρεψαν οικονομικά την οικογένεια. Στα δύσκολα χρόνια της κατοχής και της απελευθέρωσης, εργάζεται ως φορτοεκφορτωτής στο λιμάνι του Πειραιά, παγοπώλης, εργάτης στο εργοστάσιο ζυθοποιίας του Φιξ, υπάλληλος στο φωτογραφείο του Μεγαλοοικονόμου, βοηθός νοσοκόμος στο 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο.
Συγχρόνως αρχίζει ανώτερα θεωρητικά μαθήματα μουσικής με τον Μενέλαο Παλλάντιο, σημαντική μορφή της ελληνικής εθνικής μουσικής σχολής. Αρχίζει επίσης σπουδές Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (σπουδές που ποτέ δεν ολοκλήρωσε), ενώ παράλληλα γαλουχείται από καλλιτέχνες και διανοούμενους (Γκάτσος, Σεφέρης, Ελύτης, Τσαρούχης, Σικελιανός) της γενιάς του μεσοπολέμου, οι οποίοι θα συμβάλλουν ουσιαστικά στη διαμόρφωση των προσανατολισμών και της σκέψης του. Ο Νίκος Γκάτσος, με τον οποίο γνωρίστηκε το 1943, θα παραμείνει μέχρι το τέλος της ζωής του, ο μεγάλος δάσκαλος και ο ακριβός του φίλος.
Η πρώτη του εμφάνιση ως συνθέτη στο μουσικό ορίζοντα της χώρας γίνεται το 1944 με τον Τελευταίο Ασπροκόρακα του Αλέξη Σολωμού, στο Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν. Στη σχολή του Θεάτρου Τέχνης, ο Χατζιδάκις θα παρακολουθήσει και μαθήματα υποκριτικής, θέλοντας να γίνει ηθοποιός, αλλά ο Κουν θα τον αποτρέψει. Μέσα από τη γόνιμη συνεργασία του, ως συνθέτη πια, με το Θέατρο Τέχνης που θα διαρκέσει δεκαπέντε χρόνια, θα γράψει μουσική για πολλά έργα του σύγχρονου θεατρικού ρεπερτορίου: Γυάλινος Κόσμος (Τ. Ουίλιαμς, 1946), Αντιγόνη (Ζ. Ανουίγ, 1947), Ματωμένος Γάμος (Φ. Γ. Λόρκα, 1948), Όλα τα Παιδιά του Θεού έχουν Φτερά (E. Ο' Νηλ, 1948), Λεωφορείον ο Πόθος (Τ. Ουίλλιαμς, 1948), Ο θάνατος του Εμποράκου (Α. Μίλερ, 1949) κ.ά
.
Με το τέλος της γερμανικής κατοχής, η τραγωδός Μαρίκα Κοτοπούλη τολμάει πρώτη να του αναθέσει να συνθέσει μουσική για τον Αγαμέμνονα και τις Χοηφόρες (1950) από την Ορέστεια του Αισχύλου. Μέχρι τότε την μουσική επένδυση των αρχαίων τραγωδιών την ανέθεταν σε ακαδημαϊκούς συνθέτες. Την ίδια περίοδο συνεργάζεται με τον μεγάλο ποιητή Άγγελο Σικελιανό για να συνθέσει τη μουσική στην τελευταία του τραγωδία Ιπποκράτης, ενώ η έγκυρη μουσικοκριτικός Σοφία Σπανούδη γράφει ήδη ένθερμα άρθρα για το έργο του
Το 1945, στο θεατρικό έργο του Ευγένιου Ο' Νηλ Το Πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα, γνωρίζει τη Μελίνα Μερκούρη που υποδύεται τη Λαβίνια, κατοπινή συνεργάτιδα και αγαπημένη του φίλη.
Η πρώτη του εργασία για τον κινηματογράφο πραγματοποιείται το 1946 για την ταινία Αδούλωτοι Σκλάβοι, ενώ ένα χρόνο αργότερα αρχίζει να γράφει το έργο Για μια Μικρή Λευκή Αχιβάδα, op. 1 για πιάνο, το οποίο ο ίδιος ξεχωρίζει με ιδιαίτερη αρίθμηση στο σύνολο της εργασίας του. Το 1948 το ίδιο έργο θα παιχτεί από τον αμερικανό πιανίστα Julius Katchen.
Eίτανε περισσότερο η ζωή ενός επικίνδυνου
και ανήσυχου νέου, που η Mουσική κατάφερε
κάπως να τον ηρεμήσει και
να τον κάνει “κατ' επιφάνεια νόμιμον”»
Μ.Χατζιδάκις
Συνεχίζεται... Δευτέρα 2 Αυγούστου 2010
Επιμέλεια άρθρου: Στέφανος Καρυδάκης
Πηγές: Καθημερινή, Ελευθεροτυπία, Σαν Σήμερα, Wikipedia, www.hadjidakis.gr, To Bήμα